در نشست تخصصی مهر با موضوع گردشگری دریایی مطرح شد؛
کویر بهره برداری از گردشگری دریایی با داشتن 5800 کیلومتر خط ساحلی
ایران با داشتن سه دریای پیرامونی هنوز نتوانسته از ظرفیت گردشگری دریایی استفاده ای کند، ظرفیتی که کشورهای همسایه با ایجاد دریاچه های مصنوعی در حسرت یک کیلومتر از آن هستند.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ دریاهای پیرامونی ایران با دو خط ساحلی در شمال و جنوب کشور با حدود ۵۰۰۰ کیلومتر طول در سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای مکران (خلیج عمان) و ۸۹۰ کیلومتر طول در سواحل دریای خزر ظرفیت بسیار مهمی در حوزه گردشگری دریایی دارد اما ایران با داشتن این سواحل و ظرفیت توانسته چه استفاده ای ببرد؟ کشورهایی که در حسرت یک کیلومتر از این سواحل هستند در صورت داشتن این دریاها چه اقداماتی انجام می دادند؟ مشکل کجاست؟ خمودگی متولیان یا نبود همتی برای پرداختن به دریا؟ درباره این که چرا هنوز ایران نتوانسته از سواحل و جزایر گوناگونی که دارد در حوزه گردشگری دریایی بهره ببرد با متولیان امر در سه سازمان و ارگان صحبت کردیم.
چهارمین جلسه از میزگردهای تخصصی خبرگزاری مهر با مبحث میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این دفعه درباره رونق گردشگری دریایی ایران در خبرگزاری مهر با حضور حسین عباس نژاد مدیرکل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی، محمد قاسمی، مدیرکل گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و داوود میرشکار، مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد.
در این نشست، حسین عباس نژاد مدیرکل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی در پاسخ به این که چرا امکان سفر آبی بین جزایر ایران وجود ندارد اظهار داشت: تردد به هر جزیره و بندری که اسکله مجاز داشته باشد، امکانپذیر است اما چیزی که شاید سبب می شود شناوری بین اغلب جزایر گردشگری جنوبی حرکت نکند، دریازدگی و بعد مسافت است وگرنه کشتی ها از نظر ایمنی، مناسب هستند و هرجایی که اسکله مجاز و مورد تأیید سازمان بنادر و کشتیرانی وجود داشته باشد، تردد شناور مانعی ندارد.
او با اشاره به اینکه میزان تقاضا برای سفر از بندرعباس به قشم و از بندر چارک به کیش و بالعکس زیاد است و حجم تقاضا، عرضه را هم بالا می برد، بیان نمود: میتوان گفت برای سفر دریایی بین سایر جزایر هنوز تقاضایی به وجود نیامده و در صورت تعریف تورهای گردشگری دریایی میتوان از این ظرفیت بهره برد و بر مبنای میزان جذب توریست و تقاضا، این مسیرهای آبی را تقویت کرد.
عباس نژاد برای نمونه جزیره هرمز را مثال زد که از وقتی اسکله استاندارد در این جزیره ساخته شده تعداد گردشگران آن و به دنبالش اشتغال بیشتر برای بومی ها بوجود آمده است.
او ضمن اشاره به اتفاقاتی که در سال ۱۳۹۲ در بندر شهید ذاکری به دنبال غرق شدن شناور رخ داد، اظهار داشت: به علت حجم تقاضایی که وجود داشت و جان مردم در خطر بود، عرضه هم زیاد شد ازاین رو باید برای تقاضا فرهنگ سازی شود و توقع مردم بالا برود تا شرایط استاندارد هم بالا رود. هم اکنون در بندر شهید حقانی اگر شناوری استاندارد لازم را نداشته باشد، مسافران سوار نمی شوند و این یعنی مردم توقع دارند کیفیت خدمات خوب باشد.
او چاره توسعه گردشگری دریایی را همگرایی بین سازمان ها و نهادهای مسئول معرفی نمود و اظهار داشت: همه سازمان ها و نهادهای ذیربط باید جمع شوند و برای همه فعالیتهای گردشگری ساحلی و دریایی استاندارد تعریف کنند، برای کلابها، ورزش های آبی، قایق ها و غیره دستورالعمل هایی تدوین شود تا خدمت رسانی به گردشگران استاندارد داشته باشد. برای مثال نیروی انتظامی و دریابانی مسئول تأمین امنیت و ایمنی گردشگران باشد، وزارت ورزش و جوانان روی ورزش های دریایی نظارت کند، وزارت گردشگری برای هتل ها و رستوران ها و اقامتگاه ها و غیره استاندارد تعریف کند، سازمان محیط زیست برای حفظ زیستگاه های دریایی دستورالعمل هایی تدوین کند و همچنین بقیه دستگاههای مرتبط. بدین ترتیب مسیر رشد و فعالیت گردشگری دریایی و ساحلی مشخص است و خللی در این راه وارد نمی آید.
او اظهار داشت: گرچه اتفاقات خوبی در باب همگرایی برای توسعه و تسهیل گردشگری رخ داده مانند ستاد خدمات سفر که سفرهای نوروزی و تابستانی را مدیریت و هماهنگ می کرد؛ اما در زمینه گردشگری دریایی متأسفانه هنوز هماهنگی به وجود نیامده و هرکس کار خودش را می کند، استاندارد و مجوزی وجود ندارد مثلا یک شناور گردشگری نمی داند در چه مسیری و تا چه مسافتی حق تردد دارد.
عباس نژاد ضمن اشاره به جمعیت زیاد مسافر در روزهای عید از بندرعباس به قشم و بندرهای لنگه و چارک به کیش و بالعکس اظهار داشت: علیرغم این جمعیت، شناورها را کنترل می نماییم که مبادا ناایمن باشند و هم اکنون هم اگر کسی متقاضی لنج بادبانی است باید مسیر رفت و آمد و شرایط ترددش مشخص باشد چون که اولین هدف، ایمنی و حفظ جان گردشگران است. مثلا اگر لنج ها فقط می خواهند با بادبان حرکت کنند مسیر تردد آنها باید کوتاه باشد و اگر علاوه بر بادبان، موتور هم دارند حتی می توانند دور جزایر قشم، هندورابی یا کیش حرکت کنند.
زیرساخت گردشگری برای پذیرش کروز نداریم
مدیرکل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی ضمن اشاره به درآمدی که کشتی های کروز می توانند برای کشور داشته باشند، اظهار داشت: متأسفانه هیچکدام از بنادر ایران نه از نظر دریایی بلکه از نظر دیگر زیرساخت های گردشگری آماده پذیرش تعداد زیاد مسافرانی که با کروز سفر می کنند، را ندارند.
عباس نژاد با اشاره به اینکه برای نمونه در حریم ۶۰ متری دریا امکان ساخت و ساز وجود ندارد، اظهار داشت: پهنه های ساحلی برای حفظ محیط زیست باید دسته بندی و قانونمند شوند.
در ادامه این مقام مسئول به تناسب زیرساخت های گردشگری با تعداد مسافران اشاره نمود و اظهار داشت: بخشی از نیاز گردشگران، حمل و نقل است در حالیکه توریست غیر از حمل و نقل به اقامتگاه، رستوران و جاذبه های طبیعی احتیاج دارد که از حیث جاذبه های طبیعی جزایر تنوع زیادی دارند که می توانند سلایق مختلف را پوشش دهند. اما در زمینه حمل و نقل دریایی، کارهای زیرساختی زیادی باید صورت گیرد همچون تولید شناور، فراهم کردن اسکله ها و آموزش و مسئولیت اجتماعی نهادهای مختلف که در کنار همه اینها استانداردسازی، آموزش، فرهنگ سازی و معرفی را نباید فراموش کرد.
مسافر دریایی و توریست دریایی متفاوت هستند
محمد قاسمی مدیرکل گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور با متفاوت دانستن توریست دریایی و مسافر دریایی، تصریح کرد این که صرفا از راه شناور مسافران را بین دو یا چند نقطه جابجا نماییم لزوماً به امر گردشگری دریایی نپرداخته ایم بلکه در این میان آنچه حائز اهمیت می باشد انجام فعالیتهای مختلف گردشگری نظیر بازدید از جزایر یا بنادر، ماهیگیری، غواصی، تماشای جزایر مرجانی و جنگل های آبی، رؤیت زندگی آبزیان و … است که شروع و آخر آنها به طور عمده در مدت زمانی بیشتر از بیست و چهار ساعت به طول می انجامد. قاسمی در ادامه پیرامون این که برای توسعه گردشگری اولویت با افزایش طرف عرضه است یا طرف تقاضا، توضیح داد: اختلاف نظری بزرگ بر سر مسئله تقاضا و عرضه وجود دارد. عده ای معتقدند در گردشگری تا تقاضا نباشد، عرضه ایجاد نمی گردد و عده ای عکس آن فکر می کنند تا کشتی های تفریحی و هتل نباشد، توریست به آن مقصد سفر نمی کند ازاین رو رشد توأمان هر دو می تواند اثر گذار باشد.
او اضافه کرد: تا وقتی دفاتر خدمات مسافرتی مقاصد جدید گردشگری تعریف نکنند، نمی توان گردشگری دریایی جزایری غیر از کیش، قشم، هرمز و هنگام را فعال کرد. ورود توریست از راه آژانس ها قابل کنترل و آموزش است و میتوان توسعه پایدار را از این طریق دنبال کرد.
او با تکیه بر این که گردشگری ساحلی و دریایی اساساً در یک دسته بندی واحد قرار گرفته و دارای اشتراکات زیادی هستند، اظهار داشت: در معاونت گردشگری وزارت خانه کارگروه ملی تشکیل شده که در آن هم سازمان بنادر و کشتیرانی هست هم تشکل های صنفی و بخش خصوصی و در تلاش هستیم با همکاری آژانس های مسافرتی، گردشگری دریایی را در بسته های سفر به گردشگران معرفی نماییم.
قاسمی به تاثیر برگزاری تورهای آشناسازی اشاره نمود و اظهار داشت: متأسفانه سالهاست آژانس داران روی چند مسیر سنتی و کلاسیک گردشگری مانند اصفهان یزد فارس تمرکز کرده و از جاذبه های طبیعی استانهای ساحلی غافل شده اند و بجاست هم رسانه ها هم آژانس داران روی این مقاصد گردشگری تمرکز بیشتری داشته باشند. باید سیستم جابجایی بین استانهای ساحلی از راه دریا فراهم گردد تا گردشگری دریایی و ساحلی هم رشد کند.
مدیرکل گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور به مصوبه سال قبل هیأت دولت در خصوص جایگزینی شناورهای دریایی سنتی که شامل لنج های سنتی می شود، اشاره نمود که در صورت اجرایی شدن، شناورهای زیر ۵۰۰ تن می توانند تغییر کاربری به گردشگری دهند و از مزایای آن بهره مند شوند. برای تغییر کاربری شناورهای سنتی به گردشگری و تفریحی باید دستورالعمل تدوین شود که اصل نخست آن تأمین امنیت گردشگران است. در صورتیکه لنج های سنتی به گردشگری تبدیل گردد، میتوان امیدوار بود که هنر لنج سازی سنتی ایران که در لیست میراث ناملموس یونسکو ثبت جهانی شده هم با نگاهی جدید احیا شود.
او کمیته ملی طبیعت گردی را نمونه موفق عزم ملی و همکاری ارگان های مختلف باهم عنوان نمود و اضافه کرد: از آنجائیکه این کمیته، مصوبه هیأت وزیران را دارد، مصوبات آن هم ضمانت اجرایی دارد و گردشگری دریایی هم به منظور توسعه نیازمند یک چنین چتر حمایتی است.
مدیرکل گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور هم بر لزوم همگرایی بیشتر از پیش دستگاههای مرتبط برای توسعه گردشگری دریایی تصریح کرد و اظهار داشت: اخیراً یک نمونه همگرایی موفق در گردشگری کشاورزی رخ داده که وزارت جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری میراث فرهنگی در این حوزه همکاریهای خوبی باهم دارند حتی در این خصوص تفاهمنامه همکاری امضا کرده اند.
به گفته قاسمی در حوزه توسعه گردشگری دریایی و ساحلی تا کنون پشتوانه قانونی قوی وجود نداشته است اما در عین حال با تعامل بسیار نزدیک وزارت خانه و سازمان بنادر و دریانوردی صدور مجوز اصلی ایجاد مراکز گردشگری دریایی و ساحلی و صدور مجوزها به وزارت خانه متبوع واگذار شده است که البته در این خصوص استعلامات لازم از سازمان بنادر صورت می پذیرد. او تصریح کرد که خدمات گردشگری باید استانداردسازی و طبق دستورالعمل ابلاغ شوند.
او اظهار داشت: گسترش و توسعه گردشگری به غیر از عزم ملی و همگرایی بین دستگاه ها میسر نمی گردد. ایجاد پنجره های واحد برای صدور مجوزهای مربوطه و ترویج الگوهای درست می تواند در این راه مفید باشد.
قاسمی با اشاره به اینکه دولت در توسعه گردشگری باید تسهیلگر، هماهنگ و هدایت کننده باشد، اظهار داشت: اجرای پروژه های گردشگری بدون دخالت سرمایه گذار و مشارکت بخش خصوصی امکان پذیر نیست. هم اکنون تدوین دو دستورالعمل درحال اجراست که یکی در ارتباط با صدور مجوز فعالیتهای گردشگری دریایی و ساحلی می شود و دیگری تغییر کاربری شناورها و لنج های سنتی به شناورهای گردشگری و تفریحی که هر دو تحول بزرگی در گردشگری دریایی به وجود خواهد آورد.
آموزش و اطلاع رسانی، گام نخست گردشگری پایدار
در این نشست، داوود میرشکار مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: رونق گردشگری پایدار سبب رعایت حقوق محیط زیست می شود. اکوتوریسم یا طبیعت گردی اصولی در درجه اول حقوق محیط زیست را رعایت می کند.
او با اشاره به اینکه متولیان گردشگری کشورهای دیگر به حفظ محیط زیست هم توجه دارند، اظهار داشت: وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی اگر بخواهد گردشگری را در جزایر و سواحل ایران دنبال کند باید از سازمان حفاظت محیط زیست استعلامات لازم را بگیرد. گرچه گردشگری در بعضی از جزایر تحت اختیار سازمان مناطق آزاد است و خودگردان اداره می شود اما نافی قوانین جاری کشور نیست و اگر از قوانین و مقررات کشور عدول کند، نهادهای حاکمیتی می توانند ورود کنند.
میرشکار با اشاره به اینکه گردشگری باید طرح جامع داشته باشد که مکان یابی و بارگذاری ها طبق آن صورت گیرد، افزود: وقتی می خواهند گردشگری جزیره هندورابی را فعال کنند باید بدانند که اسکله را کجا بسازند که ملاحظات زیست محیطی رعایت شود و صدمه ای به آب سنگ های مرجانی وارد نشود چون که آنها دومین بیوم پر تولید کره زمین هستند که سلامت اکوسیستم های دریایی به شدت به آنها وابسته است و اگر آب سنگ های مرجانی از بین بروند، محیط زیست دریایی و تنوع زیستی آن صدمه می بینند.
مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: اگر محیط زیست دریا از بین برود، علاوه بر آنکه گردشگری جاذبه طبیعی خودش را از دست خواهد داد، شیلات هم مبتلا به اختلال می شود. درصورتیکه در اواخر دهه ۸۰ که کشند سرخ خلیج فارس در دریا بروز کرد، این اتفاق رخ داد.
او با اشاره به اینکه گردشگری ناپایدار به استحصال سواحل، جزایر و تخریب آب سنگ های مرجانی و اکوسیستم های ساحلی منجر می شود، اظهار داشت: در حالیکه خطر گرمایش زمین جدی است، باید تا جای ممکن عوامل محیطی و انسانی مخرب محیط زیست را کم کرد.
به گفته میرشکار، گردشگری دریایی باید بتواند سلایق مختلف را مدیریت کند تا همه مخاطبان را پوشش دهد. او اظهار داشت: غواصی یکی از تفریحات دریایی است که بدون دستورالعمل و نگاه های محیط زیستی سبب شده به آب سنگ های مرجانی لطمه جبران ناپذیری وارد شود تا جایی که فشارهای دیگر همچون تغییرات اقلیم و گرم شدن زمین سبب شده این بیوم های دریایی در کمتر از عمق پنج متری در خلیج فارس تا ۹۵ درصد کاهش پیدا کند. همینطور باید برداشت از مرجان ها بیشتر از پیش نظارت شود درصورتیکه هم اکنون در فرودگاه کنترل می شود.
مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست معرفی جاذبه ها و مقاصد گردشگری دریایی را یکی از نکات توسعه این گردشگری عنوان نمود و اظهار داشت: برای رسیدن به گردشگری پایدار باید آموزش و اطلاع رسانی گام اول زیرساخت های توسعه باشد. اگر آموزش بومی ها در صدر اقدامات گردشگری قرار گیرد، آنها خودشان برای بقای کارشان مراقب طبیعت خواهند بود و از سویی همه ارکان گردشگری هم باید آموزش دیده باشند و این همان سرمایه اجتماعی کشور است. باید گردشگری با در نظر گرفتن تمام جوانب آن به صورت آزمایشی در یکی از جزایر اجرایی و در صورت موفق بودن به بقیه جزایر هم ساری شود تا مبادا براثر بی تدبیری ما محیط زیست جزایر از بین برود.
او در ادامه به اصل ۵۰ قانون اساسی اشاره نمود که طبق آن حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی به حساب می آید و فعالیتهای اقتصادی و غیر آنکه با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع می باشد و اظهار داشت: باید تمام سازه های گردشگری قبل، حین و پس از ساخت کنترل شوند و تا جای ممکن از دانش بومی استفاده گردد تا همگون با اقلیم باشد. معماری بومی ایران در شهرها و نقاط مختلف سال ها با اقلیم مناطق مختلف سازگار بوده و باقی مانده است و باید امروز هم از آن برای حفظ محیط زیست و کاهش مصرف انرژی بهره برد.
او همینطور به مدیریت زباله، پسماند و فاضلاب جزایر اشاره نمود که اگر کنترل نشود با عنایت به افزایش جمعیت جزایر بعد از ورود گردشگران، می تواند برای محیط زیست تهدید به شمار رود. میرشکار حتی گفت اگر واقعاً به فکر محیط زیست جزایر هستیم نباید حتی از مواد شیمیایی برای شستشو استفاده نماییم.
مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه ضمن اشاره به در نظر گرفتن ظرفیت برد جزایر تصریح کرد که باید برای بازدید از جنگل های حرا همینطور تماشای دلفین های جزیره هنگام مراقبت هایی صورت گیرد که استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد می تواند به ارگان های دولتی در حفظ محیط زیست کمک شایانی کند. حتی آلودگی های نوری و صوتی هم باید کنترل شود تا مبادا پرندگان مهاجر را از این جزایر دور و یا تخم گذاری لاک پشت های دریایی را مبتلا به اختلال نکند.
او در خاتمه اظهار داشت: نتایج زیست محیطی گردشگری باید ارزیابی و دستورالعمل ها به روز رسانی شود. باید به دنبال گردشگری پایدار بود تا آنچه امروز به ما رسیده برای نسل های آینده هم باقی بماند. استفاده بیش از اندازه توان محیط زیست جزایر و ایجاد سازه هایی که به طبیعت صدمه وارد کند، جز تخریب محیط زیست به مرور صنعت توریسم دریایی را هم مبتلا به اختلال می کند.
به گفته میرشکار نتایج مثبت و منفی حضور گردشگران در نوار ساحلی باید بررسی شود و ایجاد تسهیلات برای شغل های در رابطه با گردشگری، مهیا کردن امکانات زیربنایی و به دست آوردن منافع اقتصادی در کنار حفظ منابع طبیعی جوامع بومی در نظر گرفته شود.
منبع: بن ایر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب