آشنایی با یك اقلیت دینی ایرانی كه طلاق ندارند!
بن ایر: لباس سفید به تن می كنند و سپیده دم یكشنبه ها برای غسل تعمید و نماز كنار رودخانه كارون می روند. آنها را در خوزستان به نام «صابئین مندایی» می شناسند.
به گزارش بن ایر به نقل از ایسنا، «ایران» در ادامه نوشت: پیروان حضرت یحیی رسوم و سنت های خاصی دارند كه با آیین هزاران ساله، آنها را به جای می آورند. در دین مندایی طلاق وجود ندارد، فقط از گوشت گوسفند نر استفاده می نمایند، نمازشان را كنار رودخانه می خوانند، زبان و خطی خاص دارند، دروغ را بشدت نهی می كنند. آب را مقدس می دانند و معتقدند آب به فرمان خدا و از عالم نور برای حیات و زندگی به زمین فرستاده شده است. منداییان را با لباس های خاص سفید رنگ می گردد بامداد های زود و قبل از غروب آفتاب زیر پل سفید و روبه روی كارخانه قدیم سیلوی اهواز ملاقات كرد. می آیند و به شیوه خودشان وضو می گیرند و نماز می خوانند. آنها را در اهواز به نام «صبی» می شناسند. محل زندگی شان نزدیكی رودخانه كارون است و بیشتر جمعیت شان در حرفه نقره كاری و میناكاری و زرگری فعالیت دارند.
دكتر مسعود فروزنده، نویسنده كتاب «ایران سرزمین صلح ادیان» در كتابش درباره منداییان چنین می نویسد: «قوم صابئین مندایی پیروان حضرت یحیی هستند كه نزدیك به هزار و ۹۵۰ سال پیش به علت اذیت و آزار بعضی از اهالی شهر قدس به سمت رودخانه فرات مهاجرت و در شهرهای بغداد، بصره، عماره، خرمشهر و هویزه و شوشتر و اهواز مستقر شدند. صابئین باآنكه در قانون اساسی جمهوری اسلامی جزو چهار دین پذیرفته شده نیست اما بنا به فتوای رهبری آنها برای برگزاری آیین خود آزادند. حجت الاسلام یونسی دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام در این زمینه می گوید: «با توجه به فتوای راهگشای مقام معظم رهبری در اهل كتاب بودن دین صابئین و حقانیت این دین كهن و یكتاپرست و افزودن نظر فقهای دیگر، می توان آن را بعنوان یك ماده الحاقی به ادیان رسمی دیگر ملحق كرد.»
منداییان، در ازدواج و تولید رابطه خونی با دیگر ادیان سختگیرند و معتقدند وقتی آدم و حوا خلق شدند و ازدواج كردند، صاحب سه دختر و سه پسر شدند و چون ازدواج برادر و خواهر ممنوع می باشد از دنیای نور و به امر خداوند ۶۰ خانواده مشابه این خانواده هشت نفری به زمین فرستاده شد كه نخستین اجتماع بشری را شكل دادند.»
دیدار با رهبر منداییان ایران
ملاقات یكی از پیروان دین منداییان در كنار كارون كه برای نماز آمده بود، بهانه ای شد برای مصاحبه با «گنزورا نجاح چحیلی»، رهبر دینی صابئین مندایی ایران. او هم مثل خیلی از همكیشانش در زمینه میناكاری و زرگری فعالیت دارد. او را در عبادتگاهشان در خیابان شهید غلامپور، نزدیكی های بلوار ساحلی شرقی كه بعضی از مراسم های مذهبی و حتی همایش های شان را آنجا برگزار می كنند، ملاقات می كنم. ساختمانی یك طبقه كه بی شباهت به هیأت های مذهبی خودمان نیست؛ سالنی فرش شده و بزرگ با تابلوهای خیلی از رهبران و گذشتگان این قوم روی دیوار كه برای هر غریبه ای جذاب است. قفسه های باریك شیشه ای به دیوار نصب شده اند كه كتاب های مقدس منداییان، لباس ویژه مراسم مذهبی را توی آن چیده اند.
گنزورا چحیلی ۶۰ ساله با لباس هایی یكدست سفید وسط سالن ایستاده؛ مردی لاغر اندام و نسبتاً قد بلند با ریشی كه خیلی وقت است سفیدی در آن دویده. پس از اجازه گرفتن برای عكاسی و شروع مصاحبه، از او می خواهم درباره آیین و سنت های منداییان برایم بگوید. برخی در شهرهای دیگر و حتی خود اهواز آشنایی زیادی با منداییان ندارند و برخی تصور می كنند آنها ستاره پرست و آب پرست هستند ولی گنزورا چحیلی درباره دین صابئین می گوید: «قدمت ما از زمان حضرت آدم است. اورشلیم زندگی می كردیم و به خاطر برخی آزارها به ایران و عراق مهاجرت كردیم و به خاطر تقدس آب در كنار رودخانه ها ساكن شدیم تا راحت تر بتوانیم فریضه های دینی مان را به جای بیاوریم. پیامبران ما حضرت آدم، حضرت شیت، حضرت نوح، حضرت سام و حضرت یحیی هستند. كتاب مقدس ما «صحف آدم» یا «كنزا ربا» و به خط آرامی قدیمی است. زبان ما منداییان یكی از زبان های سامی است.»
از چحیلی درباره لباس سفیدی كه پیروان این دین می پوشند، می پرسم. به قول او، لباسی كه منداییان هنگام مراسم به تن می كنند از كتان خالص است و هیچ پلاستیكی در آن بكار برده نمی گردد. سفیدی نشانه پاكی است و به همین خاطر شریعت شان این رنگ را برای برگزاری مراسم مذهبی برای آنها انتخاب كرده است. لباس پیروان حضرت یحیی از ۵تكه تشكیل شده كه در مراسم تعمید استفاده می گردد. پیراهن بلند یا همان رسته، شلوار، كمربند یا همیان كه از پشم گوسفند است، حمایل و دستار بلندی كه آن را همانند عمامه می پیچند و روی سر می گذارند و زن ها هم بعنوان روسری از آن استفاده می نمایند.
ازدواج و جدایی بین صابئین
می گویند در دین مندایی عروسی با تشریفات خاصی برگزار می گردد و چیزی به نام طلاق وجود ندارد. گنزورا درباره مراسم عروسی می گوید: «برای اینكه دو مندایی با هم ازدواج كنند، آنها را در مراسمی خاص در آب رودخانه تعمید می دهیم تا گذشته از طهارت جسم، روح و روان آنها هم پاك شود. این مراسم در حضور خدا، فرشتگان و جمعیتی كه برای این مراسم آمده اند برگزار می گردد. عروس و داماد در پیشگاه خدا عهد می بندند به هم دروغ نگویند و خیانت نكنند.»
در مراسم ازدواج منداییان كه بامداد بسیار زود و در كنار رود كارون حضور داشتم، ابتدا عروس با لباس یكدست سفید از جنس كتان وارد رودخانه كارون شد، سپس تعمیدكننده طی تشریفاتی خاص و با ریختن آب رودخانه روی سر عروس او را تعمید داد و دعایی به زبان مندایی خواند. پس از عروس نوبت به داماد جوان رسید. وی هم تعمید داده شد و در ادامه گنزورا دعایی برای آنها خواند و سه بار سر عروس و داماد را به نشانه وصال روحانی به آرامی به هم چسباند. بعد از این مراسم كه در حضور اقوام عروس و داماد و بیش از یك ساعت به طول انجامید، آنها آماده شدند برای مراسم دیگری كه در معبد برگزار می گردد و عده زیادی از منداییان در آن حضور پیدا می كنند. اما گذشته از جالب بودن این مراسم ازدواج كه نمونه اش را در اقوام و ادیان دیگر در كشورمان ندیده بودم، موضوعی كه شاید عجیب به نظر برسد جدایی زوج مندایی است. پیروان حضرت یحیی در شریعت خود سنتی بعنوان طلاق ندارند. گنزورا نجاح درباره این مسأله می گوید: «ما كلمه ای به نام طلاق نداریم. در كتاب مقدس ما سفارش شده اگر زوجی باهم تفاهم دارند و می توانند با هم خوشبخت شوند، ازدواج كنند. ما جماعت صلح طلبی هستیم و بندرت رخ می دهد كه بین پیروان مان اختلافی به وجود بیاید. مرد یا زن در دین ما به دو دلیل می تواند متاركه كند، یكی به علت دروغی كه زندگی را تحت تأثیر قرار دهد و بنیان آن را به هم بزند و دیگری خیانت در زناشویی است كه گناهانی نابخشودنی است.»
مقررات خاص برای ذبح حیوانات
منداییان از هر گوشتی برای خوردن استفاده نمی كنند و مراسم خاصی برای ذبح پرندگان یا گوسفند دارند. آنها پرندگانی را ذبح می كنند كه از گوشت تغذیه نكنند و چنگال نداشته باشند مثل عقاب و شاهین و قرقی چون كه اعتقاد دارند ذبح آنها حرام است. اما از چهارپایان فقط از گوشت گوسفند نر استفاده می نمایند. البته گوسفند قربانی نباید بیمار باشد و هیچ زائده غیرمعمول و غده ای نداشته باشد وگرنه ذبح نمی گردد.
رهبر دینی منداییان كشور در این باره عنوان می كند: «اگر گوسفند نری كه برای ذبح انتخاب شده دارای نقیصه ای باشد آن را ذبح نمی نماییم به این دلیل كه احتمال دارد بیماری اش به انسان منتقل شود و ذبح آن را حرام می نماییم. اما ذبح گوسفند یا پرندگان حلال گوشت طی مراسم خاصی صورت می گیرد. گوسفند را در آب جاری غسل می دهیم و بدون اینكه به لباس مان یا زمین بخورد روی نی هایی مخصوص می گذاریم و در حضور شخصی معتمد كه شاهد بر اعمال ذبح است، حیوان قربانی می گردد. سپس گردن گوسفند با نمك و آتش ضدعفونی می گردد.»
آیین دفن و كفن مردگان
منداییان اعتقاد دارند روحی كه مقرر است از جسم خارج شود و به آسمان برود باید پاك و طاهر باشد بنابراین اگر كسی درحال احتضار است و چیزی به مرگش نمانده، او را در رودخانه غسل می دهند و بعد از پوشاندن كفن، منتظر می مانند تا خداوند امانت را از آنها پس بگیرد. اما اگر فرد مندایی در اتفاقی غیرمنتظره از دنیا برود، جسد او را در رودخانه غسل می دهند و كفن و دفن او توسط ۴ نفر كه به آنها «اشكندا» می گویند، صورت می گیرد. بعد از این مراسم غذایی برای آمرزش روح تازه گذشته بین مستمندان توزیع می گردد.
نجاح چحیلی از مراسم وفات منداییان می گوید: «صابئین مرگ را تولد ابدی می دانند و برای كسی كه از دنیا می رود عزاداری و گریه نمی كنند. وقتی كسی می میرد روحش از جسم او آزاد می گردد و این دنیای فانی را ترك می كند. در آیین ما نباید برای تازه گذشته گریه كرد. ما از این كار نهی شده ایم و لباس سیاه هم نباید بپوشیم.»
اشتراكات دینی با سایر ادیان
از رهبر دینی منداییان می خواهم درباره اشتراكات دین مندایی با سایر ادیان برایم بگوید چراكه آنها مثل برخی ادیان دیگر وضو، غسل، نماز و روزه دارند: «هر دین جدیدی از دین های گذشته وام گرفته و بعضی از آیین ها و رسوم شان باهم مشترك است. در اسلام بخشی از حركات وضو با وضوی ما یكی است، در یهود محرمات شان یا ذبح و قربانی كردن شان با ما مشترك است. در مسیحیت غسل تعمید دارند و ماهم تعمید داریم ولی اشتراك اصلی همه ما اعتقاد به وحدانیت خداوند بزرگ است. همه ادیان به معاد اعتقاد دارند و هر كدام به شكلی خدا را عبادت می كنند.»
نجاح چحیلی در ادامه می افزاید: «دین ما با سیاست كاری ندارد و به ما سفارش شده كاری با سیاست نداشته باشیم چراكه سیاست تركیبی از دروغ و ریا و تزویر است و نمی گردد سفید را با سیاه مخلوط كرد. دین و اعتقاد به خدا سفید است و سیاست سیاه.»
ایران وطن اصلی ماست
پیروان حضرت یحیی نزدیك به ۲ هزار سال قبل از اورشلیم به كشورهای دیگر همچون ایران و عراق كه آن زمان بخشی از ایران بود، آمده اند و آنهایی كه در خوزستان و شهرها و استان های دیگر ساكن شدند، ایران را وطن اصلی خود می دانند و حتی در جنگ تحمیلی هم به دفاع از وطن جنگیده اند. گنزورا از جنگ ۸ ساله و زمانی كه ارتش بعث به نزدیكی های اهواز رسیده بود برایم می گوید: «ما از ساكنان اصلی ایران هستیم و به آن تعصب داریم و اجازه نمی دهیم كسی به آن نگاهی چپ بیندازد. زمانی كه ارتش بعث عراق به ۱۰ كیلومتری اهواز رسید با هر چیزی كه دم دستمان بود برای مقابله با آنها رفتیم. پیران و كودكان و زنان را به شهرهای دیگر فرستادیم و با چوب و میله آهنی و هر چیزی كه فكر می كردیم به دردمان می خورد همراه با برادران مسلمان به مقابله با دشمن رفتیم. زمان جنگ، گذشته از اینكه خیلی از جوانان ما در جبهه حضور داشتند و تعدادی اسیر و جانباز و شهید شدند آنهایی كه پشت خط بودند در خطوط مختلف كارخانه یخ سازی می زدند. صنعتكاران مندایی با تعمیر یا تولید قطعات ماشین آلات سنگین خاكریز و سنگر درست می كردند. بازاریان ما هم برای تجهیز رزمندگان كمك مالی می كردند.»
در دهه ۸۰ جمعیت منداییان حدود ۷۰ هزار نفر تخمین زده می شد ولی جمعیت آنها در دهه ۹۰ كاهش داشته و بیشتر پیروان حضرت یحیی هم اكنون در كشور عراق بسر می برند.
نماز كنار رودخانه كارون
گفت وگو با گنزورا نجاح چحیلی كه تمام می شود، می گوید دوست دارد مردم سایر شهرها، منداییان را بشناسند. دین صابئین دینی موروثی است و امكان گرویدن به این دین از جانب غیر منداییان وجود ندارد. بیشتر ساكنان خیابان غلامپور مندایی هستند و قبل از غروب بعضی از آنها برای به جای آوردن نماز به سمت كارون می روند. همراه با یكی از آنها به سمت كارون می روم. لباس سفیدی به تن دارد، لب آب می نشیند و به شیوه خودشان وضو می گیرد و رو به شمال كارون نماز می خواند. چون اعتقاد دارند آب از شمال آسمان به زمین فرستاده شده. چند نفری از بالای پل سفید به نظاره مرد مندایی ایستاده اند؛ مرد سفیدپوشی كه دست هایش را بالا گرفته و زیرلب دعا می خواند.
انتهای ایرانی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب